Voortgangsrapportage Zaanse Energie Agenda

2

Procesmanagement lijn 1

3

Samen met corporaties zoeken naar slimme oplossingen voor energiebesparing in de bestaande woningvoorraad

4

Particulieren: Samenwerking binnen ondersteuningsstructuur Energieakkoord (ex Urgenda), duurzaam bouwen verder uitwerken (incl. training)

5

Energiebesparing bij het eigen en maatschappelijk vastgoed

6

Subsidieregeling wonen

7

Nul op de meter / funderingsherstel Provincie

99

Algemeen: bijdragen aan beleid, annotaties, monitoring

2

Procesmanagement lijn 2

3

Actieve communicatie met PPS-platform (digitaal en fysiek) Duurzaan + Energiecafé

4

Voortzetten van voorlichting over duurzaam ondernemen. Actieve benadering van bedrijven

5

Uitbreiden van het aantal laadpalen en ondersteuning van bedrijven bij de overstap naar elektrisch vervoer

6

Gemeentelijk en maatschappelijk vastgoed bedrijfsmatig handhaven op verruimde reikwijdte (invlechten)

7

HIRB lll – lll Impulsregeling

8

Duurzame ontwikkeling HoogTij

9

Afspraak met (ODNZKG): energierichtlijn/energiebesparing bij bedrijven

99

Algemeen: bijdragen aan beleid, annotaties, monitoring

2

Procesmanagement lijn 3

3

Open en Slim Energienet Zaandam-Oost, faciliteren marktinitiatief

4

Open en Slim Energienet Zaandam-West, faciliteren marktinitiatief

5

MRA-uitvoeringsprogramma warmte- en koudenetten / Green Deal

6

Volgen van de ontwikkelingen t.a.v. het herstructureringsplan Wind op land van de Provincie

7

Onderzoek naar de mogelijkheden van participatie in projecten ‘wind op zee’

8

Faciliteren realiseren windmolens NZKG

9

Faciliteren van collectieve inkoopacties van derden

10

Faciliteren zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen

11

Faciliteren realisatie zonnepark, bijvoorbeeld Omzoom

12

Faciliteren realisatie zonneweide 1, Nauerna

13

Open en Slim Energienet Zaanstad-Noord, aanbesteding

99

Algemeen: bijdragen aan beleid, annotaties, monitoring

2

Procesmanagement lijn 4

3

Bestuurlijk afsluiten van onderzoek klimaataanpak eigen begroting. Beleggen uitvoeringsverantwoordelijkheid

4

Faciliteren eerste Energie Service Provider-initiatief (SAENZ)

5

Planmatig aanpakken van uitwerken en aantrekken van financieringen/subsidies voor alle lijnen

6

Begeleiden stichting Urgenda

7

Evaluatie DHF

8

Opstellen investeringsagenda aanvullend op MIP, MJOP, IF e.a. en deze bestuurlijk agenderen

9

Begeleiden IDBZ

99

Algemeen: bijdragen aan beleid, annotaties, monitoring

2

Procesmanagent lijn 5

3

EU-project OPTIMUS

4

Uitdragen resultaten slimme en open energienet middels E-harbours movement

5

Urban Learning

6

Elektrisch vervoer contouren en energiestromen grondstoffenrotonde, inclusief laadpunt ter plaatse

7

Samenwerkingsverband NEMIS: zoeken naar mogelijkheden voor systeemverandering (sturing vanuit lopende projecten)

2

Procesmanagement lijn 6

3

Verder implementeren van het gemeentelijk inkoop- en aanbestedingsbeleid

4

Energieatlas + actief gebruik van de energiemonitor ‘energieinbeeld.nl’

5

Elektrisch vervoer in de lijn brengen/begeleiden subsidieregeling/heroriëntatie

6

Energiejaarboek Zaanstad digitale editie

7

Energiecafés (zie 2.3)

8

Programmamanagement

9

Bestuurlijke ondersteuning, incl. MRA en Klimaatambassadeur

10

Management Energiecontract Zaanstad/Greenchoice, incl. nieuw contract

99

Algemeen: bijdrage aan beleid, annotaties, monitoring

1

STAND VAN ZAKEN

Corporaties
De samenwerking met de vier woningbouwcorporaties (Parteon, ZVH, Rochdale en Eigen Haard) rondom het thema energie is geïntensiveerd. Dit heeft geleid tot:

• De ontwikkeling van een ESCo^[1] voor zonnepanelen op huurwoningen (Huur de Zon). De corporaties ZVH, Parteon en Rochdale richten zich nu op 1.000 woningen (zie lijn 4). De corporaties hebben een second opinion laten uitvoeren. De uitkomsten zijn positief, behalve met betrekking tot het financiële risico als gevolg van mogelijke wijziging van de huidige salderingsregeling. Onderzocht wordt hoe dit risico teruggebracht kan worden en welke rol de gemeente daarbij kan spelen.

Particulieren
Centraal staat het stimuleren van eigenaren om te investeren in energiebesparing. De rol van de gemeente is faciliterend en varieert van voorlichting en ‘ontzorging’ tot het wegnemen van financiële drempels (subsidies). Dit heeft geleid tot de volgende acties:

• Voor pilots met een combinatie van funderingsaanpak en ‘nul-op-de-(energie)meter’ heeft de gemeente van de provincie € 30.000 subsidie toegekend gekregen. Dit project loopt in principe tot eind 2015. Het overleg met Belastingen over de financiële constructie vergt meer tijd dan geraamd. Bij de provincie zal een verzoek om uitstel en eventueel aanvulling van het subsidiebedrag worden ingediend.
• VvE-project:. Uitgevoerd door gemeenten in regio Zaantreek-Waterland i.s.m. VvE-adviesbureau, betaald vanuit een provinciale subsidie van ruim € 50.000. Door persoonlijke gesprekken, quick scans, investeringsadviezen en begeleiding bij planvorming worden VvE’s aangezet tot investeringen in maatregelen op het gebied van energiebesparing / duurzame energie.
• Subsidieregeling Energiezuinige Woning Zaanstad 2015-2016 is opgesteld. De regeling is gunstiger: 25% subsidie op de investeringskosten i.p.v. 15, en een hogere maximumsubsidie: € 2.500 i.p.v. € 1.500.
• Collectieve inkoop isolatie voor particuliere woningeigenaren. In overleg met juridische control en de afdeling Inkoop is duidelijk geworden dat de gemeente hiervoor een ‘uitvraag voor een concessie’ moet doen bij minstens drie potentiële aanbieders. De inhoud van de uitvraag is op hoofdlijnen klaar. In het najaar vindt de daadwerkelijke uitvraag plaats, begin 2016 start de collectieve inkoopactie.
• Voortgang www.duurzaambouwloket.nl/zaanstad. Er is Zaanse content geleverd voor de website (artikelen, interview leads)
• Duurzaam Bouwloket heeft twee presentatie over duurzaam bouwen gegeven voor zelfbouwers op de Zaanse Eilanden. Met een aantal zelfbouwers vinden aanvullend nog persoonlijke adviesgesprekken plaats. In september is ook een presentatie over duurzaam bouwen voor professionals in de zelfbouwwereld (architecten, bouwbedrijven e.d.) gehouden.
• Stichting Duurzaan (www.duurzaan.nl) heeft informatieve pagina’s in huis-aan-huisblad gemaakt over energiebesparing, groene daken (+ subsidieregeling) en over duurzame energie, met verwijzingen naar www.duurzaambouwloket.nl. Hierbij is ook samengewerkt met ZEK.
• Onderzoek naar financiële steun voor Urgenda-initiatief 100 nul-op-de-meterwoningen in Wormerveer-Noord; zie lijn 4
• Ter uitvoering van de motie 31 (subsidieregeling groene daken), zijn groene daken nu als maatregel in de subsidieregeling energiezuinige woning opgenomen. Als deze regeling is afgelopen, wordt wellicht voor groene daken een subsidieregeling opgezet.
• Voor het realiseren van hoge energieprestaties van nieuwbouw op de Bannehof-locatie is inhoudelijke input voor de selectieprocedure geleverd.

Maatschappelijk vastgoed
Het maatschappelijk vastgoed is zeer divers: gebouwen van gemeentelijke diensten, scholen, sportvoorzieningen, gebouwen ten behoeve van culturele activiteiten, zoals het Zaantheater en het nieuw te bouwen cultuurcluster. Waar nieuwe voorzieningen worden gepland, komen energieprestatieambities op de agenda.
Voor het maatschappelijk vastgoed, dat door de gemeente wordt beheerd, zijn door middel van een quick scan de kansen voor verduurzaming in kaart gebracht. Hierbij wordt o.a. gekeken naar vervangingsmomenten van installaties, mogelijkheden voor zonnepanelen e.d. Dit onderzoek krijgt in oktober een verdiepingsslag. Daarnaast is gewerkt aan een strategie om split incentives op te heffen (zie verder lijn 4).

2

PRESTATIES

• Intentie van vier woningbouwverenigingen voor het realiseren van zonnepanelen op 1.000 woningen, second opinion bij Huur de Zon- aanbod verkregen, laatste financiële hobbels zijn gedetecteerd
• Start regionaal VvE-project (inventarisatie VvE-gegevens) en pilots funderingsaanpak + nul-op-de-meter (uitwerking belastingruling erfpacht)
• Concessie-uitvraag voor de organisatie van collectieve inkoop isolatie is opgesteld in samenwerking met de afdeling Inkoop
• De subsidieregeling Energiezuinige Woning 2015-2016 is 1 september gestart: tussen 1 en 23 september zijn 33 aanvragen voor een totaal subsidiebedrag van €27.000 gedaan (bijna een derde van het beschikbare bedrag).

3

AANDACHTSPUNTEN

• Communicatie, o.a. afstemming Duurzaan.nl en duurzaambouwloket.nl;
• Uitvoeren energiebesparende maatregelen (met terugverdientijd < 5 jaar) in maatschappelijk vastgoed (zie lijn 4).

4

VOORUITBLIK KOMEND KWARTAAL

• In het vierde kwartaal wordt het onderzoek naar verduurzaming gemeentelijk maatschappelijk vastgoed afgerond. Dit vormt de basis voor het opzetten van een DMJOP (duurzaam meerjarig onderhoudsprogramma) i.p.v. het huidige MJOP.
• Prestatieafspraken corporaties: hoe verder samenwerken aan verbetering energieprestaties (in integrale context)
• Op 9 oktober is de dag van de duurzaamheid. Op die dag wordt een actie voor warmtescans van particuliere woningen aangekondigd.
• Energiecafé met Duurzaam Bouwloket over energiebesparing in de bestaande bouw.
• Duurzame Huizenroute ZNSTD: op 7 en 14 november stellen mensen hun duurzame woning open en geven voorlichting aan bezoekers.

1

STAND VAN ZAKEN

Met het Energieakkoord in 2012 is een aftrap gedaan voor een verdere verduurzaming van bedrijven gericht op energiebesparing. Onderdeel van de overeenkomst zijn de oprichting van een expertisecentrum en de versoepeling van toezicht en handhaving door onder andere de invoering van de zogenaamde maatregellijsten.

De opdrachtgevers van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied, waaronder de gemeente Zaanstad, Amsterdam en Haarlemmermeer, hebben samen met de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied een regionaal projectplan uitgewerkt om invulling te kunnen geven aan de uitvoering van het Energieakkoord: het projectplan energiebesparingsaanpak bedrijven. Met het projectplan is de ambitie uitgesproken dat in 2020 bij nagenoeg alle grootverbruikers in de regio is vastgesteld of zij voldoen aan de Wet milieubeheer, of dat afspraken zijn gemaakt om daaraan te voldoen. Via de VNG is door het Rijk een vergoeding van € 171.199,- verstrekt om met het projectplan te kunnen starten.

Zaanstad maakt deel uit van de VNG-klankbordgroep energiebesparing bij bedrijven. De klankbordgroep heeft tot doel de door het ministerie uitgewerkte voorstellen te beoordelen en zo mogelijk bij te sturen. In de klankbordgroep hebben zowel gemeentes, provincies als omgevingsdiensten zitting.

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft in opdracht van de gemeente Zaanstad een Voorlopig Plan van Aanpak Wet milieubeheer en energiebesparing 2016 e.v. uitgewerkt. Daarin zijn verschillende varianten opgenomen. Op basis van de door de gemeente te hanteren ambitie kan een keuze voor een variant worden gemaakt.

Met de provincie is een akkoord bereikt over de inzet van de IDBZ als stimulerende bijdrage aan verduurzaming van bedrijven. Naast de inzet van de door de provincie verstrekte bijdrage (€ 795.018,-) heeft ook de gemeente hetzelfde bedrag beschikbaar gesteld.

Verstrekte subsidies
In kader van de IDBZ zijn de subsidies aan de bedrijven beschikt en kan met de uitvoering worden begonnen.
Een van de beschikkingen betreft HVC en Forbo. Zij hebben gezamenlijk gewerkt aan een voorstel om restwarmte van Forbo toe te passen in het bestaande warmtenetwerk van HVC in Saendelft. Zij hadden hiertoe een subsidie verkregen in het kader van de Impulsregeling. Inmiddels is duidelijk geworden dat de hoeveelheid beschikbare restwarmte veel lager is waardoor de restwarmte-uitkoppeling niet meer rendabel is te maken. Binnen de gegeven kaders en projectscope is de restwarmte-uitkoppeling met Forbo niet mogelijk /verantwoord
Zie ook lijn 4.

2

PRESTATIES

Regionaal projectplan energiebesparingsaanpak bedrijven.
Op basis van het regionaal projectplan is gestart met een inventarisatie van de te benaderen bedrijven en het uitwerken van een opleidingsplan voor de toezichthouders en handhavers van de OD. Op basis van de uitgevoerde inventarisatie binnen de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied is de opleidingsbehoefte duidelijk geworden. De betrokken gemeenten en de Omgevingsdienst hebben in het tweede kwartaal 1 keer vergaderd. Op 24 juni was de aftrap van het opleidingstraject.

Klankbordgroep VNG
De klankbordgroep heeft in het tweede kwartaal twee keer vergaderd.

Voorlopig Plan van Aanpak Wet milieubeheer en energiebesparing 2016 e.v.
Op basis van het in april verstrekte voorlopig Plan van Aanpak zal de gemeente een keuze kunnen maken voor de uit te voeren variant, zodat de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied kan starten met de werkzaamheden. Voorstellen daartoe zijn in voorbereiding.

Verstrekte subsidies
In kader van de IDBZ zijn de subsidies aan de bedrijven beschikt en kan met de uitvoering worden begonnen. Dit vraagt verlenging van de bestedingstermijn.

3

AANDACHTSPUNTEN

4

VOORUITBLIK KOMEND KWARTAAL

Bestuurlijk voorstel voor toekenning van de opdracht aan de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied voor invulling van het projectplan.
In het vierde kwartaal gaan we actief communiceren over de duurzaamheidsmaatregelen bij de PI.
Met Stichting Duurzaan zullen meer duurzame ondernemers worden uitgelicht.

1

STAND VAN ZAKEN

Wind
In het eerste kwartaal heeft de gemeente Zaanstad een principe-aanvraag voor een windpark in het Noordzeekanaalgebied in het kader van de herstructurering Wind op Land ingediend. In Q2 is deze principe-aanvraag besproken met de initiatiefnemers en is deze aangevuld met coördinaten in het kader van het onderzoek van Schiphol naar luchtveiligheid (grootschalig landelijk onderzoek, de zogenaamde Elandproef). De resultaten van dit onderzoek geven aan in hoeverre het mogelijk is om windturbines te bouwen op de beoogde locaties. Dit onderzoek van de provincie is vertraagd. Bespreking van de eerste resultaten met gemeenten wordt nu verwacht medio oktober.

Door de 600 meter-eis (afstand tot gevoelige bestemmingen) lijkt ongeveer de helft van de aangevraagde windmolens onder druk te komen te staan. In opdracht van de gemeente heeft geluidsbureau Peutz een onderzoek gedaan ten behoeve van een onderbouwing van de te hanteren afstand tussen windturbines en (geluid)gevoelige bestemmingen. Dit onderzoek verkeert in een fase van afronding. Het lijkt erop dat met een afstand van 472 meter in het industriële Noordzeekanaalgebied i.p.v. de door de provincie vereiste 600 meter hetzelfde geluidsniveau wordt behaald. In oktober vindt een tweede gesprek over de principe-aanvraag met de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied en de provincie plaats.

Er is gezocht naar de mogelijkheden voor het plaatsen van kleinschalige windmolens op het stadhuis. Kleine gebouwgebonden windmolens zijn erg duur en hebben een erg laag rendement (maximaal 250 kW). Bovendien wordt de locatie door deskundigen als ongeschikt beoordeeld door draaiwinden. Dit is dus geen reële optie.

Zon
In september heeft B&W het besluit genomen om in 2016 grootschalig zonnepanelen te realiseren op gemeentelijk vastgoed op basis van een sluitende business case. Indien de Raad hierover een positief besluit neemt, zal een aanpak hiervoor worden ontwikkeld.

Warmte
In Zaandam-Oost is de afgelopen zomermaanden door Cofely en Alliander hard gewerkt aan de optimalisatie van de business case voor warmtelevering. Ook aan de inkomstenzijde van het warmtebedrijf hebben de woningcorporaties met behulp van een externe adviseur duidelijkheid geboden over de tarieven. Het betreft een proces waarbij het duidelijk moet zijn dat het warmtenet tot een financieel voordeel leidt voor de huurder. De eerste resultaten van de business case laten zien dat het project niet op commerciële wijze gerealiseerd kan worden. Begin oktober volgt een optimalisatiesessie met de woningcorporaties om mogelijke win-win-scenario’s te verkennen. Na deze sessie zal de business case definitief zijn. Het is de verwachting dat de onrendabele top niet verdwijnt. De planning is om in het vierde kwartaal tot een definitief besluit, ondersteund met contracten, te komen.

Om duidelijkheid te krijgen over de maatschappelijke waarde van het warmtenet heeft Zaanstad aan CE Delft de opdracht gegeven om een maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) te maken voor dit netwerk. Gezamenlijk met Alliander en Cofely tracht de gemeente om draagvlak te creëren voor een publieke bijdrage vanuit de landelijke en provinciale overheid. Hiertoe zijn de afgelopen maanden diverse gespreken gevoerd waaronder met de gedeputeerde Duurzame Economie en Energie, Ralph de Vries. Er wordt hierbij bereidheid gevonden om mee te denken over het mogelijk maken van het warmtenet.

In Zaanstad-Noord is met Parteon, OCK, OVO Zaanstad, SAENZ, HVC gewerkt aan een business case voor uitbreiding van het bestaande stadsverwarmingsnetwerk in Saendelft. OCK heeft daarbij aangegeven zich niet voor heel Kreekrijk te willen vastleggen op aansluiting van het warmtenet en staat kritisch tegenover de plannen. De eerste resultaten laten zien dat het warmtenet commercieel mogelijk niet rendabel is. Om dit te toetsen is de gemeente geadviseerd om een marktconsultatie uit te voeren om hierover duidelijkheid te verkrijgen. Ook voor dit deel van het warmtenet zal een MKBA worden uitgevoerd.

HVC en Forbo hebben gezamenlijk gewerkt aan een voorstel om restwarmte van Forbo toe te passen in het bestaande warmtenetwerk van HVC in Saendelft. Zij hadden hiertoe een subsidie verkregen in het kader van de Impulsregeling. Inmiddels is duidelijk geworden dat de hoeveelheid beschikbare restwarmte veel lager blijkt te zijn waardoor de restwarmte-uitkoppeling niet meer rendabel is uit te voeren. De gemeente Zaanstad heeft samen met Forbo en HVC gebrainstormd om te bezien of mogelijkheden zijn. Geconcludeerd wordt dat binnen de gegeven kaders en projectscope de restwarmte-uitkoppeling niet mogelijk is / niet verantwoord is.

Op het warmtedossier is met bovenstaande resultaten duidelijk geworden dat projecten zeer waarschijnlijk niet vanuit een regisseursrol gerealiseerd kunnen worden maar dat een zwaardere publieke rol nodig is om resultaten te boeken.

Op het slotevenement van de Dutch Green Building Week is, op basis van een subsidieaanvraag van het St. Michael College om een biovergister te realiseren, een subsidie van € 5.000,- toegekend. Met de biovergister produceert de school zelf biogas die in een aparte ketel wordt geleid om daarmee de school te verwarmen maar ook om te gebruiken bij de natuur- en scheikundelessen. De biovergister draait op groenafval die door de school zelf wordt opgehaald. Afvalscheiding op school is daarom een belangrijk eerste deel van het project. Voeding voor de installatie kan ook gehaald worden uit het natuurgebied de Kalverpolder en restaurants uit de omgeving.

2

PRESTATIES

Wind

• Relatiebeheer met potentiële ontwikkelende partijen.
• Opgestart lobbytraject ten behoeve van een afwijkende contour ten aanzien van gevoelige bestemmingen.
• Oplevering verkennend onderzoek naar de milieubelasting ten gevolge van het windpark t.b.v. onderbouwing afwijkende contour van de Provinciale Ruimtelijke Verordening.

Zon

• B&W-besluit om grootschalig zonnepanelen te realiseren op gemeentelijk vastgoed op basis van een sluitende business case.
• De collectieve inkoopactie van iChoosr is eind juli afgerond. Er hebben 253 huishoudens meegedaan., waarbij 2.426 zonnepanelen zijn geplaatst. Dit levert een CO₂-besparing op van 260 ton per jaar.

Warmte

• Duidelijkheid over restwarmte-uitkoppeling Forbo.
• Afgeronde business case voor warmtelevering Zaanstad-Noord.
• Inzicht in de business case voor warmtelevering Zaandam-Oost.
• Subsidieverlening biovergister St. Michael College.

3

AANDACHTSPUNTEN

Wind

• De provincie blijft vasthouden aan ruimtelijke randvoorwaarden (de rechte lijnopstelling van minimaal 6 turbines en 600 meter-contour voor milieuaspecten en een uiterst lastige saneringsopgave van 2:1. De mogelijkheden voor windturbines nemen hierdoor af.
• Er is een professionele windontwikkelaar ingehuurd om Zaanstad te ondersteunen bij een traject richting provincie en eventueel Rijk om meer mogelijkheden te creëren.
• Door uitstel van het onderzoek vliegveiligheid dreigt de planning bij de provincie Noord-Holland in de knel te komen

Zon

• De uitrol van zonnepanelen op gemeentelijk vastgoed is afhankelijk van Raadsbesluit.

Warmte

• Er is waarschijnlijk een zwaardere publieke rol nodig om tot realisatie projecten te komen.

4

VOORUITBLIK KOMEND KWARTAAL

Wind

• Half oktober vindt een tweede gesprek met de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied en de provincie Noord-Holland plaats over de stand van zaken van de principe-aanvraag voor het windpark.
• Half oktober worden ook de resultaten van het vliegveiligheidsonderzoek verwacht. Deze worden teruggekoppeld naar de gemeente. Dit gaat leiden tot een go/no-go-beslissing voor het windpark.

Zon

• In september heeft B&W het besluit genomen om in 2016 grootschalig zonnepanelen te realiseren op gemeentelijk vastgoed op basis van een sluitende business case. Indien de Raad hierover een positief besluit neemt, zal een aanpak hiervoor worden ontwikkeld.

Warmte

• In september is de business case van het warmtenet in Noord bekend; die van Oost volgt een maand later. Voor Noord betekent dit dat gezamenlijk met de stakeholders bezien moet worden of en hoe een aanbesteding in kan worden gegaan. Voor Oost betekent dit duidelijkheid over een definitieve go or no-go.
• In november worden de resultaten van de MKBA voor de maatschappelijke waarde van de twee warmtenetten verwacht.

1

STAND VAN ZAKEN

Voor het organisatievraagstuk omtrent energiezuinig investeren is in het derde kwartaal een bestuurlijk voorstel geschreven aan college en raad waarin de organisatorische barrières binnen de gemeente worden weggenomen. Hierin wordt tevens als uitvoering van motie 57 financiering gevraagd voor het realiseren van zonnepanelen op daken van gemeentelijke panden en voor het doen van overige duurzaamheidsinvesteringen die zichzelf terugverdienen binnen 15 jaar. Het college van B&W heeft het voorstel aangenomen.

Het financieringsvraagstuk is op te delen in een korte termijn- en een lange termijnvraagstuk. Het lange termijnvraagstuk richt zich op het bereiken van schaalgrootte met projecten om klimaatneutraliteit te realiseren voor de gehele gemeente. Om kennis op te doen wordt in 2015 met name gefocust op het financieel mogelijk maken van kleinschalige, hanteerbare projecten. Hiertoe behoren:

• ‘Nul-op-de-meter’ voor 100 particuliere woningen
• Het ondersteunen van de woningcorporaties bij het realiseren van zonnepanelen voor 1.000 woningen
• Het combineren van nul-op-de-meter en funderingsherstel (zie lijn 1)

Specifiek is daarbij de vraag hoe de gemeente kan helpen bij het financierbaar maken van projecten.

‘Nul-op-de-meter’ voor 100 particuliere woningen (Urgenda)
In het tweede kwartaal bleek dat het project nog niet rijp was om te komen tot besluitvorming. De business case was nog niet positief, waarbij het vraagstuk zich toespitste op het al dan niet opnemen van vervangingsinvesteringen in het concept en de financiering die hierbij past. In september is er weer overleg geweest met Urgenda. Urgenda heeft financieringsmogelijkheden onderzocht en vraagt de gemeente wederom financieel haar bij te staan. De gemeente heeft aangegeven dat zij bereid is financiering en eventueel ook subsidiëring te overwegen, mits Urgenda zorgt voor totale ontzorging voor de bewoner: zowel financieel, organisatorisch als nul-op-de-meter. Dit betekent dat Urgenda de verantwoordelijkheid over vervangingsinvesteringen naar zich toehaalt en de bestaande situatie (bijvoorbeeld huidige energierekening, de huidige staat van een CV-ketel) verwerkt in de business case. Begin oktober is er een gesprek gepland waarin de resultaten worden besproken. Doel van dit gesprek is te besluiten of het voorstel bestuurlijk wordt geagendeerd binnen de gemeente.

Zonnepanelen voor 1.000 corporatiewoningen
Kern van dit project: PV-systemen op appartementencomplexen met een ESCo-model, verrekening met energierekening van de huurder en lagere woonlasten.
In het tweede kwartaal is op bestuurlijk niveau door de vier woningcorporaties de intentie uitgesproken om in te zetten op 1.000 woningen. Hiertoe hebben de corporaties in dit kwartaal een second opinion laten uitvoeren door AT Osborne. De resultaten van dit onderzoek zijn positief. Er wordt geadviseerd niet te tenderen, omdat niet is te verwachten dat dit leidt tot een beter aanbod. De corporaties zijn echter nog niet overtuigd. Zij willen verkorting van de projectduur en meer risicodeling met de gemeente. De gemeente is hiertoe nu in overleg met de leverancier en een bank.

2

PRESTATIES

1. Voorstel tot verduurzaming van de gemeentelijke organisatie is geaccordeerd door het college van B&W en raad.
2. De geboden oplossing voor motie 57, het investeren in zonnepanelen op gemeentedaken, is geaccordeerd door het college van B&W en raad.
3. De nog op te lossen cruciale punten in de business case van Urgenda zijn met Urgenda gedeeld. Urgenda moet hiervoor oplossingen aandragen, waarbij uitgangspunt is dat volledige ontzorging van bewoners wordt geboden.
4. De vier woningcorporaties hebben de principe-uitspraak gedaan 1.000 woningen te willen voorzien van zonnepanelen. De second opinion door AT Osborne is afgerond en besproken en biedt de mogelijkheid tot verdere uitwerking.
5. De oprichting van een Lokale Duurzame Energievoorziening is een stap dichterbij met de Stichting Alliantie Energierijk Noordelijk Zaanstad. Per 26 augustus 2015 is SAENZ officieel gestart.

3

AANDACHTSPUNTEN

Het blijft noodzakelijk veel energie te steken in het stimuleren van de initiatieven rondom ‘nul-op-de-meter’ en zonnepanelen op corporatiedaken. De projecten blijken dermate marginaal winstgevend te zijn of risico’s in zich te bergen, dat snelle besluitvorming niet haalbaar blijkt. Het zoeken naar creatieve oplossingen vraagt tijd. Voordeel hiervan is wel dat dit mogelijk leidt tot toekomstbestendige maatregelen die anders niet in beeld gekomen waren.
Enkele activiteiten die in het derde kwartaal gestart zouden zijn, schuiven daardoor door naar het laatste kwartaal.

4

VOORUITBLIK KOMEND KWARTAAL

• Bestuurlijk voorleggen ‘nul-op-de-meter’ financierings-/subsidieaanvraag Urgenda (mits oplossing 100% ontzorgd);
• Bestuurlijk voorleggen Huur-de-Zon financierings-/subsidieaanvraag voor zonnepanelen op corporatiewoningen;
• Actief zoeken naar – financieel haalbare – energiezuinige oplossingen en mogelijkheden om projecten van de grond te krijgen op basis van de onderzochte financieringsoplossingen (b.v. ESCo’s );
• Samenhang aanbrengen tussen financierbaarheid en de inzet van het Duurzaamheidsfonds;
• Financiering van ‘nul-op-de-meter’ en funderingsproblematiek onderzoeken in samenhang met lijn 1;
• De opschaling van de projecten naar een grotere aanpak voor de gehele gemeente zal slechts deels aandacht krijgen in het vierde kwartaal en daardoor prominenter worden in 2016.

1

STAND VAN ZAKEN

Optimus
In dit EU-project staat het stadhuis centraal. Doel van de Zaanse pilot in dit consortium is om het energieverbruik te optimaliseren door het gebruik van gegevens over o.a. de bezettingsgraad en de verdeling daarvan binnen het gebouw. De informatie komt in een systeem waarmee de gebouwbeheerder beter onderbouwde besluiten kan nemen om energie te besparen. De bijdrage van Zaanstad bestaat uit het verzamelen van verschillende gegevens die van invloed zijn op het energieverbruik van het stadhuis. Het gaat hierbij niet alleen om het energieverbruik, maar bijvoorbeeld ook de gegevens van het systeem Flexwhere. De koppeling van deze big-data systemen valt samen met de geplande update van Flexwhere dit najaar.
Momenteel wordt nog gewerkt aan het fine tunen van het systeem. In december zal Zaanstad in Brussel haar actieplan presenteren.
Een nieuwe ontwikkeling is het feit, dat in het stadhuis op de begane grond externe gebruiker(-s) zullen worden gehuisvest. Wat dit betekent voor dit project wordt onderzocht.

E-harbours movement
Doel van dit Europese project, in samenwerking met Malmö en Hamburg, is om de mogelijkheden om grote energietransitiestappen te maken in havengebieden verder te verspreiden onder relevante stakeholders. Dit project is op 1 juli 2015 beëindigd. Afgelopen maanden is gewerkt aan de financiële afronding. De definitieve vaststelling van de subsidie wordt eind oktober verwacht.

Urban Learning
In dit EU-project staat integratie van energie in de integrale ruimtelijke planning  van stedelijke gebieden door overheden centraal. Hoe kan tegelijkertijd met een groei van het aantal woningen het gebruik van fossiele brandstoffen en de emissie van CO₂ significant worden gereduceerd? Zaanstad en Amsterdam werken samen in één lokale werkgroep, die zich over een viertal locaties zal buigen: twee Amsterdamse (Buiksloterham en Overamstel) en twee Zaanse (Hembrugterrein en Noordzaan). Hieruit moeten voorstellen komen voor de planning in het algemeen en voor genoemde terreinen in het bijzonder. Tijdens de vervolgworkshop over planning voor het Hembrugterrein zijn diverse concrete suggesties geopperd, die nader worden uitgewerkt in diverse documenten die met de Europese partners zullen worden besproken.

NEMIS
NEMIS ondersteunt Zaanstad bij vraagstukken over de oprichting van lokale geïntegreerde energievoorziening. Een eerste bijeenkomst hierover heeft in de eerste helft van het jaar plaatsgevonden. De bijeenkomst is het najaar moest helaas worden uitgesteld. De discussie bij deze bijeenkomst is input voor een workshop met alle NEMIS-deelnemers. Daarnaast heeft de UvA op ons verzoek deelgenomen aan een bijeenkomst over energie in breder perspectief (energiemaatregelen en armoedebestrijding).

2

PRESTATIES

• Afronding van het project E-harbours movement;
• Data-uitwisseling GBS en Optimus gerealiseerd.

3

AANDACHTSPUNTEN

• De succesvolle implementatie van Optimus/Erbis kan niet zonder de medewerking van alle gebruikers van het gebouw. Voldoende draagvlak bij zowel management als medewerkers is hierbij een vereiste. Daarnaast ook afspraken met de nieuwe externe gebruikers.
• Ook voor het project Urban Learning is een blijvend draagvlak van de deelnemers om te werken aan energieplanning een vereiste.

4

VOORUITBLIK KOMEND KWARTAAL

• September 2015: datakoppeling tussen het systeem Flexwhere van het Stadhuis en het project Optimus
• Vierde kwartaal 2015: communicatie met medewerkers betreffende de implementatie van OPTIMUS in het stadhuis op het moment dat het systeem ook daadwerkelijk merkbaar is.
• Op 2-3 november komen de verschillende Europese partners (Berlijn, Warschau, Parijs, Stockholm, Wenen en Zagreb) in Zaanstad bij elkaar voor een eerste voortgangsbespreking van het project Urban Learning.
• In het vierde kwartaal wordt een workshop georganiseerd voor alle NEMIS-deelnemers als vervolg op de bijeenkomst met SAENZ.

1

STAND VAN ZAKEN

De aandacht voor energie als leidmotief bij verduurzaming op veel beleidsvelden begint vruchten af te werpen. Veel ontwikkelingen in de stad laten zien dat energie en energiebesparing relevant zijn. De recente besluitvorming van het college over de verduurzaming van de eigen organisatie laat zien welke maatregelen nodig zijn om daadwerkelijk te verduurzamen.
De kern van een succesvolle aanpak ligt in het uitlijnen van de verschillende beleidsvelden en belangen, zodanig dat ook het langetermijnperspectief meeweegt in besluiten. Voor de komende periode is het de voornemen - naast de eigen organisatie - ook met de andere beleidsvelden op zoek te gaan naar de juiste interventiemechanismen om maximale resultaten te halen.

2

PRESTATIES

Implementatie gemeentelijk inkoop- en aanbestedingsbeleid/Management energiecontract Zaanstad/GreenChoice, incl. nieuw contract.
In september heeft de directie besloten de inkoop van energie te centraliseren en coördinatie te beleggen bij de sector Bedrijfsvoering.
Er ligt een sterke relatie met het dossier inzake de verduurzaming van de eigen organisatie, zie lijn 4. De Zaanse Energie Agenda blijft betrokken als ‘adviseur’ en ‘regisseur’.

Energieatlas + actief gebruik van de energiemonitor 'energieinbeeld.nl'
Op 22 september is de landelijke uitrol van de Energieatlas officieel van start gegaan. Een aantal regio’s, waaronder de MRA, heeft een deal gesloten met de departementen van I&M en EZ. De energieatlas gaat een samenhangend (geografisch) zicht bieden op aspecten die een rol spelen in de energietransitie (opwek, restwarmte, infrastructuur, energielabels, etc.). In Amsterdam is de energieatlas al in ontwikkeling gebracht: https://www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/energie/energieatlas/

Energiecafe's
Het vierde Energiecafé over verduurzaming van het energieverbruik heeft bij SAENZ plaatsgevonden op 26 augustus. Verder staan in 2015 nog cafés op de rol over zonnepanelen op bedrijfsdaken met participatie van omwonenden (in samenwerking met de Zaanse Energie Koöperatie) en over energiebesparing en VvE's.

Monitoring
Er zijn eerste stappen gezet in het opzetten van een eenvoudige en bruikbare energiemonitoringstool.

Elektrisch vervoer in de lijn brengen / begeleiden subsidieregeling / heroriëntatie
Op basis van het collegebesluit wordt contact gelegd met Q-Park over de mogelijke verhuur van de beschikbare oplaadpunten voor elektrische auto’s in De Hermitage. Dit is belegd bij de interne eigenaar: Bedrijfsvoering / Facilitaire Zaken.
De aanbesteding van de oplaadpunten op MRA-niveau is afgerond. De verdere uitrol kan door de sector Realisatie Openbare Ruimte plaatsvinden. Het betreft een beperkt aantal oplaadpunten in de openbare ruimte. In toenemende mate krijgt de gemeente verzoeken tot plaatsing van private oplaadpunten in de openbare ruimte.

Externe financiering
Zaanstad neemt deel aan de subsidieaanvraag voor een meerjarig onderzoek naar de samenhang in havensteden (http://www.mmett.nl/).
Dat onderzoek kan plaatsvinden als de NWO-subsidie daadwerkelijk wordt toegekend. Het ondersteunt samenwerking met een groot aantal partijen, waaronder de steden Rotterdam, Amsterdam en Schiedam. Kern van het onderzoek is een succesvolle overgang naar een duurzame economie en het benutten van cross-potentials tussen de dienstensector en de productie- en distributiesector in de havensteden. Er ligt een stevige relatie met het programma Economie. De projectomvang bedraagt € 1,5 mln. De inzet van Zaanstad bedraagt € 40.000.

STEM-subsidie
De conceptaanvraag voor een STEM-subsidie bij de Topsector Energie is niet doorgegaan, omdat enkele partners zich hebben teruggetrokken.

Ondersteuning dossiers
Als uitvloeisel van het collegebesluit over de IDBZ-regeling wordt gezocht naar financiering van een subsidie aan Stichting De Hemmes.
Zaanstad is benaderd door de incubator MWF (Mega WindForce). De lancering van hun product willen zij graag in de gemeente Zaanstad laten plaatsvinden. Er wordt gewerkt aan een voorstel om dit initiatief te faciliteren.

Bestuurlijke ondersteuning, incl. MRA en Klimaatambassadeur, VNG, G32. etc.
Wethouder Dick Emmer is benaderd als stuurgroep lid voor het regionale programma (MRA-) warmtenetten .
De externe representaties van de wethouders heeft in de afgelopen periode bijgedragen aan de verdere verbreding van het dossier ZEA.

3

AANDACHTSPUNTEN

4

VOORUITBLIK KOMEND KWARTAAL

• Besluitvorming over Mega Windforce en De Hemmes.
• Notitie elektrisch vervoer in het openbare gebied Zaanstad
• Ontwikkeling instrumentarium verdergaande borging van Energie in overige beleidsvelden.
• Ontwikkeling van een voorstel tot energiemonitoring
• Ontwikkeling van een energiejaarboek

 LIJN 1: VERDUURZAMEN WONEN  - OPTIMALISEREN EN ISOLEREN  

 LIJN 2: VERDUURZAMEN BEDRIJVEN

 LIJN 3: DUURZAME ENERGIE - WARMTE, ZON, WIND, BIOMASSA

 LIJN 4: ORGANISATIE- & FINANCIERINGSVRAAGSTUK

 LIJN 5: SMART GRIDS

 LIJN 6: INVLECHTEN

TOTAAL